قانون جامع حمايت از حقوق معلولان و آيين‌نامه‌هاي اجرايي مصوب
بسمه تعالي
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
قانون جامع حمایت از حقوق معلولان که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ شانزدهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و سه مجلس شورای اسلامی تصویب و بدون ارایه نظر از سوی شورای نگهبان در مهلت مقرر در اصل نود و چهارم قانون اساسی طی نامه شماره 16078 مورخ 6/3/1383مجلس شورای اسلامی واصل گردیده است، به پیوست جهت اجراء ابلاغ می‌گردد.
رئيس جمهور
قانون جامع حمايت از حقوق معلولان
ماده یک
دولت موظف است زمینه‌های لازم را برای تامین حقوق معلولان، فراهم و حمایت‌های لازم را از آنها به عمل آورد.
تبصره: منظور از معلول در این قانون به افرادی اطلاق می‌گردد که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی بر اثر ضایعه جسمی، ذهنی، روانی یا توام، اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارائی عمومی وی ایجاد گردد، به طوری که موجب کاهش استقلال فرد در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی شود.
ماده دو
کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابي موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم گردد.
تبصره 1: وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شركت‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي و انقلابي موظفند جهت دسترسي و بهره‌مندي معلولان، ساختمان‌ها و اماكن عمومي، ورزشي و تفريحي، معابر و وسايل خدماتي موجود را در چارچوب بودجه‌هاي مصوب سالانه خود مناسب‌سازي نمايند.
تبصره 2: شهرداری‌ها موظفند از صدور پروانه احداث و یا پایان کار براي آن تعداد از ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند خودداری نمایند.
تبصره 3: سازمان بهزستي كشور مجاز است بر امر مناسب‌سازي ساختمان‌ها و اماكن دولتي و عمومي دستگاه‌هاي مذكور در ماده فوق نظارت و گزارشات اقدامات آنها را درخواست نمايد.
تبصره 4: آيين‌نامه اجرايي ماده فوق ظرف 3 ماه مشتركاً توسط وزارت مسكن و شهرسازي، سازمان بهزيستي كشور و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
ماده سه
سازمان بهزیستی کشور موظف است در چارچوب اعتبارات مصوب در قوانین بودجه سالانه اقدامات ذیل را به عمل آورد.
الف) تأمين خدمات توانبخشي، حمايتي، آموزشي و حرفه‌آموزي مورد نياز معلولان با مشاركت خانواده‌هاي معلولان و همکاری بخش غیردولتی (خصوصی، تعاونی، خیریه) و پرداخت یارانه (کمک هزینه) به مراکز غیردولتی و خانواده‌ها
ب) گسترش مراکز خاص نگهداری، آموزشی و توانبخشی معلولان واجد شرايط (معلولان نیازمند، معلولان بی‌سرپرست، معلولان مجهول‌الهویه، معلولان با ناهنجاری‌های رفتاری) با همکاری بخش غیردولتی و پرداخت تسهیلات اعتباری و یارانه (کمک هزینه) به آنها
ج) تأمین و تحویل وسایل کمک توانبخشی مورد نیاز افراد معلول
د) گسترش کارگاه‌های آموزشی، حمایتی و تولیدی معلولان و ارائه خدمات توانبخشی حرفه‌ای به معلولان جهت توانمندسازی آنان
تبصره: کارگاه‌های آموزشی، حمایتی و تولیدی معلولان موضوع ماده فوق از شمول قانون کار مصوب 29/8/1369مستثنی خواهد بود.
ماده چهار
معلولان می‌توانند در استفاده از امکانات ورزشي، تفریحی، فرهنگی و وسایل حمل و نقل دولتي (مترو، هواپیما، قطار) از تسهیلات نیم بها بهره‌مند گردند.
تبصره: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تربیت بدنی و شهرداری‌ها موظفند کتابخانه، اماکن ورزشي، پارک و اماکن تفریحی خود را به نحوی احداث و تجهیز نمایند که امکان بهره‌مندی معلولان فراهم گردد.
ماده پنج
افراد تحت سرپرستی معلولان با معرفی سازمان بهزیستی کشور تحت پوشش بیمه خدمات درمانی و معلولان، تحت پوشش بيمه خدمات درماني و بیمه مکمل درمانی قرار می‌گیرند.
ماده شش
یکی از فرزندان اولیائی که خود ناتوان و معلول بوده (هر دو یا یکی از آنها معلول باشد) و یا حداقل دو نفر از فرزندان آنها ناتوان و معلول باشد. از انجام خدمت وظيفه عمومي معاف مي‌گردد.
تبصره: همسرانی که زن ناتوان و معلول خود را سرپرستی می‌نمایند مادامی که سرپرستی همسر ناتوان و معلول را بر عهده داشته باشند از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف می‌گردند.
ماده هفت
دولت مؤظف است جهت ایجاد فرصت‌های شغلی برای افراد معلول تسهیلات ذیل را فراهم نماید:
الف) اختصاص حداقل سه درصد (3%) از مجوزهاي استخدامي (رسمي- پيماني- كارگري) دستگاه‌هاي دولتي و عمومي اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات، شركت‌ها و نهادهاي عمومي و انقلابي و ديگر دستگاه‌هايي كه از بودجه عمومي كشور استفاده مي‌نمايند به افراد معلول واجد شرايط.
ب) تأمين حق بيمه سهم كارفرما توسط سازمان بهزيستي كشور و پرداخت آن به كارفرماياني كه افراد معلول را به كار مي‌گيرند.
ج) پرداخت تسهيلات اعتباري به واحدهاي توليدي، خدماتي، عمراني و صنفي و كارگاه‌هاي توليدي حمايتي در مقابل اشتغال افراد معلول به ميزاني كه در قوانين بودجه سالانه مشخص مي‌گردد.
د) پرداخت تسهيلات اعتباري خود اشتغالي (وجوه اداره شده) به افراد معلول به ميزاني كه در قوانين بودجه سالانه مشخص مي‌گردد.
ﻫ) پرداخت تسهيلات اعتباري (وجوه اداره شده) جهت احداث واحدهاي توليدي و خدماتي اشتغال‌زا به شركت‌ها و مؤسساتي كه بيش از شصت درصد (60%) سهام و سرمايه آنها متعلق به افراد معلول است.
و) اختصاص حداقل شصت درصد (60%) از پست‌هاي سازماني تلفنچي (اپراتور تلفن) دستگاهها، شركت‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي به افراد نابينا و كم‌بينا و معلولان جسمي و حركتي.
ز) اختصاص حداقل شصت درصد (60%) از پست‌هاي سازماني متصدي دفتري و ماشين‌نويسي دستگاهها، شركت‌ها و نهادهاي عمومي به معلولين جسمي ـ حركتي
تبصره 1: كليه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شركت‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي و انقلابي مجازند تا سقف مجوزهاي استخدامي سالانه خود، افراد نابينا و ناشنوا و معلولين جسمي ـ حركتي واجد شرايط را رأساً به صورت موردي و بدون برگزاري آزمون استخدامي به كار گيرند.
تبصره 2: سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور مؤظف است سه درصد از مجوزهاي استخدامي سالانه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات دولتي، شركت‌ها و نهادهاي عمومي و انقلابي را كسر و در اختيار سازمان بهزيستي كشور قرار دهد تا نسبت به برگزاري آزمون استخدامي اختصاصي براي معلولين واجد شرايط با همكاري سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور اقدام و معلولين واجد شرايط پذيرفته شده را حسب مورد به دستگاه مربوطه معرفي نمايد.
تبصره 3: سازمان بهزستي كشور مجاز است در قالب اعتبارات مصوب خود، صندوق فرصت‌هاي شغلي معلولان و مددجويان بهزيستي را ايجاد و اساسنامه آن را به تصويب هيأت وزيران برساند.
تبصره 4: سازمان آموزش فني و حرفه‌اي كشور مؤظف است آموزش‌هاي لازم فني و حرفه‌اي را متناسب با بازار كار براي معلولان به صورت رايگان و تلفيقي تأمين نمايد.
ماده هشت
معلولان نیازمند واجد شرایط در سنین مختلف می‌توانند با معرفی سازمان بهزیستی کشور از آموزش رایگان در واحدهای آموزشی تابعه وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم تحقیقات و فنآوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دیگر دستگاههای دولتی و نیز دانشگاه آزاد اسلامي بهره‌مند گردند.
تبصره: آيين‌نامه اجرايي اين ماده مشتركاً توسط سازمان بهزستي كشور و وزارتخانه‌هاي مذكور و دانشگاه آزاد اسلامي ظرف مدت دو ماه پس از ابلاغ اين قانون تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
ماده نه
وزارت مسکن و شهرسازی، بانک مسکن و بنیاد مسكن انقلاب اسلامي موظفند حداقل ده درصد (10%) از واحدهای مسکونی احداثی استیجاری و ارزان قیمت خود را به معلولان نيازمند فاقد مسكن اختصاص داده و با معرفي سازمان بهزيستي كشور در اختيار آنان قرار دهند.
تبصره 1: سيستم بانكي كشور مكلف است تسهيلات اعتباري يارانه‌دار مورد نياز احداث و خريد مسكن معلولان را تأمين و به معلولان يا تعاوني‌هاي آنها و يا مؤسسات خيريه‌اي كه براي معلولان، مسكن احداث نمايند پرداخت كند.
تبصره 2: سازمان ملي زمين و مسكن مؤظف است زمين مورد نياز احداث واحدهاي مسكوني افراد معلول فاقد مسكن را به نرخ كارشناسي تهيه و در اختيار افراد مذكور و يا تعاوني‌ها و مؤسسات خيريه‌اي كه براي آنان مسكن احداث مي‌نمايند قرار دهد.
تبصره 3: معلولان از پرداخت هزينه‌هاي صدور پروانه ساختماني، آماده‌سازي زمين و عوارض نوسازي معاف مي‌گردند.
تبصره 4: سازمان بهزستي كشور مؤظف است در قالب اعتبارات مصوب خود در قوانين بودجه سالانه و كمك‌هاي يارانه‌اي اشخاص حقيقي و حقوقي نسبت به احداث واحدهاي مسكوني براي معلولان و مددجويان اقدام و مالكيت يا بهره‌برداري آنها را مطابق آيين‌نامه‌اي كه سازمان بهزيستي كشور با همكاري وزارت مسكن و شهرسازي و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تهيه و به تصويب هيأت وزيران مي‌رسد به معلولان و مددجويان واجد شرايط واگذار نمايد.
ماده ده
میزان کمک هزینه (یارانه) پرداختی سازمان بهزیستی کشور به مراکز غیردولتی (روزانه و شبانه‌روزی) بابت نگهداری، خدمات توانبخشی و آموزشي و حرفه‌آموزی معلولان همه ساله با در نظر گرفتن نرخ تمام شده خدمات و تورم سالانه مشترکاً توسط سازمان بهزیستی کشور و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تهیه و قبل از خرداد ماه هر سال به تصویب هیأت وزیران كشور و وزارت بازرگاني خواهد رسید.
ماده یازده
مرکز آمار ایران مؤظف است در سرشماری‌های عمومی جمعیت کشور به نحوی برنامه‌ریزی نماید که جمعیت افراد معلول به تفکیک نوع معلولیت آنها مشخص گردد.
ماده دوازده
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مؤظف است حداقل دو ساعت از برنامه‌های خود را در هفته در زمان مناسب به برنامه‌های سازمان بهزیستی کشور و آشنایی مردم با توانمندی‌های معلولین اختصاص دهد.
ماده سیزده
سازمان بهزیستی کشور موظف است با ایجاد ساز و کار مناسب، نسبت به قیمومیت افراد معلول اقدام نماید، دادگاهها موظفند در نصب یا عزل قیم افراد معلول صرفاً از طریق سازمان مذکور عمل و مبادرت به صدور حکم نمایند.
تبصره 1: سازمان بهزيستي كشور مؤظف است جهت دفاع از حقوق افراد معلول، در محاكم قضائي وكيل تعيين نموده و به دادگاه مربوطه معرفي كند.
تبصره 2: سازمان بهزيستي كشور مجاز است در موارد ضروري جهت جلوگيري از تضييع حقوق معلولان بي‌سرپرست به نمايندگي از آنها در دادگاهها طرح دعوا و دادخواهي نمايد.
تبصره 3: آيين‌نامه اجرايي اين ماده ظرف مدت سه ماه مشتركاً توسط سازمان بهزيستي كشور و وزارت دادگستري تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
ماده چهارده
مؤدیان مالیاتی می‌توانند از طریق سازمان بهزیستی کشور و با نظارت آن جهت احداث مراکز توانبخشی، درمانی و حرفه‌آموزی و مسکن مورد نیاز افراد معلول اقدام نمایند. گواهی هزینه مؤدیان مالیاتی در موارد فوق که به تایید سازمان بهزیستی کشور رسیده باشد به عنوان هزينه قابل قبول مالياتي آنان تلقي مي‌گردد.
تبصره: آيين‌نامه اجرايي اين ماده مشتركاً توسط سازمان بهزيستي كشور و وزارت امور اقتصادي و دارائي ظرف مدت 3 ماه پس از ابلاغ قانوني تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
ماده پانزده
رؤسای سازمان‌های بهزیستی استان‌ها مجازند در جلسات شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و گروه‌های کاری آن به عنوان عضو شركت نمايند.
تبصره: به منظور كمك به اشتغال معلولان و مددجويان، رئيس سازمان بهزيستي كشور مجاز است در جلسات شوراي عالي اشتغال شركت نمايد.
ماده شانزده
اعتبار مورد نیاز اجرای این قانون از محل منابع زیر تأمین می‌گردد:
1- از محل اعتباراتی که دستگاهها و نهادها حسب وظایف قانونی در قوانين بودجه سالانه منظور می نمایند.
2- از محل اعتبارات هزینه‌ای و تملک سرمایه‌ای سازمان بهزیستی کشور که تاکنون از محل اعتبارات مذکور خدمات لازم را به معلولان ارائه می داده است.
3- از محل وجوه واصله از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در کشور.
4- از محل صرفه‌جویی در هزینه‌های دستگاهها، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی که میزان سالانه آن برای هر یک از دستگاهها و شرکت ها و نهادها را هیات وزیران مشخص می‌نماید.
تبصره 1: آيين‌نامه اجرايي اين ماده توسط سازمان بهزستي كشور و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
تبصره 2: آن تعداد و يا بخشي از مواد اين قانون كه نياز به اعتبار جديد داشته باشد مادامي كه اعتبار لازم از محل منابع مذكور در اين ماده تأمين نگردد اجرا نخواهد شد.
قانون فوق مشتمل بر شانزده ماده و بيست و چهار تبصره در جلسه علني روز چهارشنبه مورخ شانزدهم ارديبهشت ماه يكهزار و سيصد و هشتاد و سه مجلس شوراي اسلامي تصويب و نظر شوراي نگهبان در مهلت مقرر موضوع اصل نود و چهارم (94) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران واصل نگرديد.
رئيس مجلس شوراي اسلامي
آيين‌نـامه‌هاي اجرايي
«قانون جامع حمايت از حقوق معلولان»
شماره: 14277/ت 31960 ﻫـ
تاريخ: 9/3/84
بسمه تعالي
وزارت مسكن و شهرسازي- سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشورـ وزارت رفاه و تأمين اجتماعي
هيئت وزيران در جلسه مورخه 4/3/1384 بنا به پيشنهاد مشترك شماره 4778/100 مورخ 25/9/1383 وزارتخانه‌هاي رفاه و تأمين اجتماعي، مسكن و شهرسازي و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و به استناد تبصره (4) ماده (2) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان- مصوب 1383- آيين‌نامه اجرايي ماده ياد شده را به شرح زير تصويب نمود:
آيین‌نامه اجرايی ماده (2) قانون جامع حمایت از حقوق معلولان
ماده یک
عبارات زیر در این آيین‌نامه در معانی مشروح زیر به کار می‌روند:
الف) مناسب‌سازی: اصلاح محیط و تدارک وسایل حمل و نقل است به طوری که افراد معلول قادر باشند تا آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود اعم از اماکن عمومی، معابر، محیط شهری و بین شهری و ساختمان‌های عمومی حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم بهره‌مند شوند.
ب) دستگاههای مشمول این آيین‌نامه: کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی.
پ) ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان: ضوابط مصوب مورخ 6/10/1378 شوراي عالي شهرسازي و معماري اصلاحات بعدي آن براي افراد معلول و ناتوان.
ت) اماکن عمومی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، اماکن ورزشی، پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، قطارهای شهری و برون شهری، مراکز تجاری، بانک‌ها و خود پردازها، بوستان ها، معابر عمومی و نظایر آنها.
ماده دو
شهرداری‌های سراسر کشور موظفند از صدور پروانه احداث و پایان کار برای ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابری که ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان را رعایت نکرده باشند، خودداری نمایند.
تبصره: کلیه دستگاهها موظفند هنگام تنظیم بودجه سالانه خود اعتبارات مورد نیاز مناسب‌سازی را پیش‌بینی و به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و دیگر مراجع ذيربط پیشنهاد نمایند.
ماده سه
دستگاهها موظفند در طی یک برنامه سه ساله از زمان تصویب و ابلاغ این آيین‌نامه هر سال حداقل سي درصد (30%) از ساختمان‌های عمومی وابسته را برای استفاده معلولان، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان مناسب‌سازی نمایند.
ماده چهار
شهرداری‌های سراسر کشور موظفند جهت مناسب‌سازی اماکن عمومی اقدامات زیر را انجام دهند:
الف) مناسب‌سازی معابر عمومی با اولویت معابر اصلی و نزدیک به تقاطع ها و همچنین پارک‌ها
ب) تجهیز و نصب چراغ‌ها و علایم راهنمائی مناسب در معابر عمومی و برجسته‌سازی سطوح پیاده‌روهای نزدیک به تقاطع و همچنین پارک‌ها.
پ) رفع موانع و تطبیق مقررات صدور پروانه با ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان.
تبصره: اعتبار لازم برای اجرای این ماده و سایر مواردی که بر عهده شهرداری‌ها گذاشته شده است از محل اعتبار مربوط تأمین می‌گردد.
ماده پنج
کلیه شرکت‌ها و سازمان‌های حمل و نقل عمومی درون شهری و برون شهری موضوع این آيین‌نامه موظفند طی یک برنامه پنج ساله نسبت به مناسب‌سازی اماکن عمومی خود (ایستگاه‌ها، بنادر و فرودگاه‌ها) و وسایل حمل و نقل عمومی مربوط بر اساس ضوابط و مقررات براي معلولان اقدام نمايند.
ماده شش
شرکت‌های خودرو ساز داخلی موظفند استانداردهای لازم جهت ساخت وسایل نقلیه عمومی به منظور استفاده معلولان و جانبازان را رعایت و نسبت به ساخت خودروهای شخصی متناسب با وضعیت معلولان و بنا به سفارش آنان یا دستگاههای ذيربط اقدام نمایند.
ماده هفت
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد شهید و امور ایثارگران موظفند با هماهنگی سازمان بهزیستی کشور نسبت به تولید و پخش برنامه های آموزشی در رسانه‌های عمومی(ملی و استانی) برای ارتقاء آگاهي عمومي در زمينه مناسب‌سازي براي افراد داراي معلوليت اقدام نمايند.
ماده هشت
سازمان بهزیستی کشور موظف است به منظور پیگیری و ایجاد هماهنگی‌های لازم برای مناسب‌سازی، ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی را با ترکیب زیر تشکیل دهد:
1- وزیر رفاه و تامین اجتماعی یا معاون ذیربط او(رئیس).
2- نماینده ثابت وزارت کشور.
3- نماینده ثابت وزارت مسکن و شهرسازی.
4- نماینده ثابت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
5- نماینده ثابت وزارت راه و ترابری.
6- نماینده ثابت وزارت صنایع معادن.
7- نماینده ثابت وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری.
8- نماینده ثابت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور.
9- نماینده ثابت بنیاد شهید و امور ایثارگران.
10- نماینده تشکل‌های غیردولتی ایثارگران.
11- نماینده ثابت شورای هماهنگی تشکل‌های غیر دولتی معلولان.
تبصره: ستاد مي‌تواند در صورت ضرورت نسبت به دعوت از ساير سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي و اشخاص صاحب نظر حسب مورد اقدام نمايد.
ماده نه
نظارت بر اجرای این آيین‌نامه در سراسر کشور با سازمان بهزیستی کشور بوده و سازمان یاد شده موظف است گزارش نظارتی خود را به هیئت وزیران منعکس نماید.
معاون اول رئيس جمهور
رونوشت به: دفتر مقام معظم رهبري، دفتر رئيس جمهور، دفتر رياست قوه قضائيه، دفتر معاون اول رئيس جمهور، دفتر معاون حقوقي و امور مجلس رئيس جمهور، دفتر رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، ديوان محاسبات كشور، ديوان عدالت اداري، اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي، سازمان بازرسي كل كشور، اداره كل حقوقي، اداره كل قوانين و مقررات كشور، كليه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و مؤسسات دولتي نهادهاي انقلاب اسلامي، روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران و دفتر هيئت دولت ابلاغ مي‌شود.
شماره: 28638/ت 32354 ﻫـ
تاريخ: 10/5/1384
بسمه تعالي
وزارت آموزش و پرورشـ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي ـ وزارت علوم، تحقيقات و فنآوري ـ وزارت رفاه و تأمين اجتماعي و دانشگاه آزاد اسلامي
هيئت وزيران در جلسه مورخ 5/5/1384 بنا به پيشنهاد مشترك شماره 4166/100 مورخ 11/9/1383 وزارتخانه‌هاي آموزش و پرورش علوم، تحقيقات و فنآوري و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، سازمان بهزيستي كشور و دانشگاه آزاد اسلامي و موضوع نامه شماره 16448/10-800 مورخ 24/11/1383 سازمان بهزيستي كشور و به استناد تبصره ماده (8) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان- مصوب 1383- آيين‌نامه اجرايي ماده (8) قانون ياد شده را به شرح زير تصويب نمود:
آيین‌نامه اجرايی ماده (8) قانون جامع حمایت از حقوق معلولان
ماده یک
در این آيین‌نامه عبارات به کار رفته در معانی مشروح زیر به کار می‌روند:
الف) معلول: فردی که شرایط مقرر در ماده (1) قانون جامع حمایت از حقوق معلولان مصوب ـ 1383- را دارا باشد.
ب) قانون: قانون جامع حمایت از حقوق معلولان- مصوب 1383-.
پ) معلول نیازمند واجد شرایط: معلولی که نیازمند بودن وی به تائید واحدهای ذیربط در سازمان بهزیستی کشور رسیده باشد.
ت) آموزش رایگان: معافیت معلول از پرداخت هزینه‌های آموزشی مربوط.
ث) آموزش: آموزش در تمام مقاطع مختلف تحصیلی شامل مهد کودک (تا قبل از سن ورود به دبستان) ابتدائی، راهنمائی، متوسطه، پیش دانشگاهی، عالی (دانشگاهی)، تخصصی و تکمیلی و آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای.
ج) واحدهای آموزشی: واحدهای آموزشی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش، سازمان بهزيستي كشور، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه جامع علمی کاربردی، واحدهای آموزشی سایر وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی.
ماده دو
کلیه معلولان نیازمند واجد شرایط می‌توانند از آموزش رایگان در تمام مقاطع تحصیلی و در کلیه واحدهای آموزشي بهره‌مند گردند.
ماده سه
شرایط ورود و مدت آموزش معلولان نیازمند واجد شرایط در واحدهای آموزشی برابر ضوابط و مقررات آموزشی حاکم بر واحدهای آموزشی مربوطه خواهد بود و معلولان نیازمند واجد شرایط مجازند فقط از آموزش رایگان برای حداکثر مدت آموزشی تعیین شده در آیین‌نامه آموزشی واحد آموزشی مربوطه بهره‌مند گردند.
ماده چهار
آن عده از معلولان نیازمند واجد شرایط که از بورسیه تحصیلی یا تعهد دبیری با پوشش صد در صد استفاده می‌نمایند نمی‌توانند از آموزش رایگان مقرر شده در این آيین‌نامه بهره‌مند شوند.
تبصره: آن عده از معلولانی که بخشی از هزینه آموزش یا بورسیه آنها از منابع اعتباری دستگاههای دولتی تامین می‌شود فقط می‌توانند تا سقف کسری هزینه‌های آموزشی از تسهیلات و مزایای این آيین‌نامه استفاده نماید.
ماده پنج
سازمان مدیریت موظف است اعتبار مورد نیاز بری دانشجویان معلول نیازمند که بر اساس ماده (50) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب- 1383- جذب می‌شوند را پیش‌بینی و پرداخت نمايند.
معاون اول رئيس جمهور
رونوشت به: دفتر مقام معظم رهبري، دفتر رئيس جمهور، دفتر رياست قوه قضائيه، دفتر معاون اول رئيس جمهور، دفتر معاون حقوقي و امور مجلس رئيس جمهور، دفتر رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، ديوان محاسبات كشور، ديوان عدالت اداري، اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي، سازمان بازرسي كل كشور، اداره كل حقوقي، اداره كل قوانين و مقررات كشور، كليه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و مؤسسات دولتي، نهادهاي انقلاب اسلامي، روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران و دفتر هيئت دولت ابلاغ مي‌شود.
شماره: 24818/ت 33104 ﻫـ
تاريخ: 11/5/1384
بسمه تعالي
وزارت رفاه و تأمين اجتماعي ـ وزارت بازرگاني ـ
سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور
هيئت وزيران در جلسه مورخ 9/5/1384 بنا به پيشنهاد مشترك شماره 3520/100 مورخ 3/3/1384 وزارت بازرگاني، سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و سازمان بهزيستي كشور و به استناد ماده (10) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان- مصوب 1383- آيين‌نامه ميزان كمك هزينه (يارانه) قابل پرداخت به مراكز غيردولتي بابت نگهداري، خدمات توانبخشي، آموزشي و حرفه‌آموزي معلولان را به شرح زير تصويب نمود:
آيين‌نامه اجرايي ماده (10) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان
آيین‌نامه میزان کمک هزینه (یارانه) قابل پرداخت به مراکز غیردولتی بابت نگهداری، خدمات توانبخشی، آموزشی و حرفه‌آموزی معلولان
ماده یک
عبارات زیر در این آيین‌نامه در معانی مشروح زیر به کار می‌روند:
1- قانون: قانون جامع حمایت از حقوق معلولان- مصوب 1383ـ
2- مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی: مراکز نگهداری و توانبخشی و آموزشی روزانه و شبانه‌روزی غیردولتی دارای پروانه فعالیت از سازمان بهزیستی که توسط اشخاص حقیقی، حقوقی، بصورت خصوصی، تعاونی، خیریه یا هیئت امنائی اداره می‌گردند.
3- ارایه خدمات: شامل مراقبت، نگهداری، خدمات توانبخشی، درمانی، آموزشی و حرفه‌آموزی بصورت روزانه و شبانه‌روزی مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی.
4- افراد مشمول این تصویب نامه: معلولان، سالمندان، بیماران روانی مزمن نیازمند دارای سرپرست و يا بدون سرپرست که واجد شرایط نگهداری و مراقبت در مراکز روزانه و شبانه‌روزی مطابق ضوابط سازمان بهزیستی کشور باشند.
ماده دو
سازمان بهزیستی کشور مکلف است با رعایت قوانین و مقررات از محل اعتباراتی که در قوانین بودجه سالانه کشور منظور می‌شود. به ازای هر فرد مشمول این تصویب‌نامه ماهانه مبلغی را به عنوان کمک هزینه بشرح جدول پیوست این تصویب نامه برای ارایه خدمات به مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیر دولتی پرداخت نماید.
تبصره: ميزان كمك هزينه پرداختي به هر يك از مراكز نگهداري، توانبخشي و آموزشي غيردولتي براي ارايه خدمات مقرر در اين آيين‌نامه به افراد مشمول اين تصويب‌نامه براساس درجه‌بندي مراكز فوق كه توسط سازمان بهزيستي كشور انجام شده و مي‌شود، مشخص و پرداخت خواهد شد.
ماده سه
میزان کمک هزینه قابل پرداخت به مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی جهت ارایه خدمات توانبخشی و آموزشی به افراد مجهول‌الهویه یا فاقد سرپرست مشمول این تصویب نامه تا میزان شصت درصد (60%) ارقام مندرج در جدول پیوست که تایید شده به مهر دفتر هیئت دولت است، قابل افزایش می‌باشد.
ماده چهار
سازمان بهزیستی کشور مجاز است به خانواده هایی که افراد مشمول این تصویب نامه را نگهداری می‌نمایند ماهانه کمک هزینه‌ای به میزان شصت درصد (60%) کمک هزینه قابل پرداخت برای نگهداری و توانبخشی آنها در مراکز شبانه روزی غیردولتی پرداخت نماید.
ماده پنج
سازمان بهزیستی کشور مجاز است کمک هزینه قابل پرداخت به مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی مستقر در استان تهران، مناطق محروم و گرمسیری را تا سقف (10%) کمک هزینه‌های تعیین شده در جدول پیوست این تصویب نامه افزایش دهد.
تبصره: نقاط محروم و گرمسيري موضوع اين ماده با تأييد سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور تعيين مي‌شود.
ماده شش
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است همه ساله اعتبارات لازم را برای پرداخت کمک هزینه به مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیر دولتی و خانواده‌ها به میزان مبالغ تعیین شده در این تصویب نامه در لوایح بودجه سالانه منظور نمایند.
ماده هفت
رعایت استانداردهای خدماتی، آموزشی، بهداشتی، توانبخشی، تغذیه‌ای و مراقبتی منظور شده در آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های تخصصی صدور پروانه فعالیت مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی و شرایط و ضوابط تعیین شده در این آیین‌نامه از سوی مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی دریافت‌کننده یارانه الزامی است.
تبصره: سازمان بهزيستي كشور مؤظف است بر رعايت استانداردهاي تعيين شده در ماده فوق توسط مراكز غيردولتي دريافت‌كننده يارانه، نظارت نمايد.
ماده هشت
مراکز نگهداری، توانبخشی و آموزشی غیردولتی که اداره آنها بر اساس تبصره (24) قانون بودجه سال 1380کل کشور و ماده (88) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت- مصوب 1380- به بخش غیردولتی واگذار شده یا می‌شود در صورت تمایل و تطبیق وضعیت خود با مفاد این تصویب‌نامه مجازند از تسهیلات و مزایای مندرج در این تصویب نامه بهره‌مند و یارانه لازم را به میزان تعیین شده در این تصویب نامه از سازمان بهزیستی کشور دریافت نمایند.
معاون اول رئيس جمهور
رونوشت به: دفتر مقام معظم رهبري، دفتر رئيس جمهور، دفتر رياست قوه قضائيه، دفتر معاون اول رئيس جمهور، دفتر معاون حقوقي و امور مجلس رئيس جمهور، دفتر رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، ديوان محاسبات كشور، ديوان عدالت اداري، اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي، سازمان بازرسي كل كشور، اداره كل حقوقي، اداره كل قوانين و مقررات كشور، وزارت دادگستري، وزارت امور اقتصادي و دارائي روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران، دبيرخانه شوراي اطلاع‌رساني دولت و دفتر هيئت دولت ابلاغ مي‌شود.
جدول ميزان کمک هزينه قابل پرداخت به مراکز توانبخشی، آموزشی و حرفه‌آموزی غیردولتی برای ارایه خدمات به افراد مشمول این تصويب‌نامه (مبالغ ذيل مربوط به سال پايه بوده و هر ساله متناسب با نرخ تورم افزايش مي‌يابد.)
مراكز روازنه (هزار ريال) مراكز شبانه‌روزي (هزار ريال)
حداقل حداكثر حداقل حداكثر
مبلغ كمك
هزينه پيشنهادي مبلغ كمك
هزينه پيشنهادي مبلغ كمك
هزينه پيشنهادي مبلغ كمك
هزينه پيشنهادي
معلولان 400 500 800 1000
سالمندان 400 500 800 1000
بيماران رواني مزمن 400 500 1000 1250
شماره: 59506/ت 32086 ﻫـ
تاريخ: 5/11/1383
بسمه تعالي
وزارت دادگستري- سازمان بهزيستي كشور
هيئت وزيران در جلسه مورخ 27/10/1383 بنا به پيشنهاد مشترك وزارت دادگستري و سازمان بهزيستي كشور موضوع نامه شماره 5521/02/111 مورخ 12/10/1383 وزارت دادگستري و به استناد تبصره (3) ماده (13) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان- مصوب 1383- آيين‌نامه اجرايي قانون ياد شده را به شرح زير تصويب نمود:
آیین‌نامه اجرایی ماده (13) قانون جامع حمایت از حقوق معلولان
ماده یک
کلیه دادگاهها موظفند صرفاً با معرفی و اعلام سازمان بهزیستی کشور جهت نصب و عزل قیم برای افراد معلول اقدام نمایند.
ماده دو
تشخیص معلولیت افراد موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به منظور نصب قیم، با کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی کشور خواهد بود.
ماده سه
مراقبت، نگهداری و توانمندسازی معلولان و همچنین نمایندگی قانونی آنها در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی تا زمان نصب قیم توسط دادگاه، با سازمان بهزیستی کشور خواهد بود.
ماده چهار
در موارد فوریت و ضرورت مانند فوریت‌های پزشکی که دسترسی به قیم مقدور نیست و نیز در مواردی که اساسا قیم نصب نشده است، مسئولین بهزیستی در سراسر کشور و همچنین کارکنان بهزیستی به تشخیص رییس سازمان یا رییس اداره، با اختیارات و مسئولیت‌های قانونی قیم عمل خواهند نمود.
ماده پنج
سازمان بهزیستی کشور مکلف است اجرت قیم موضوع این آیین نامه را از محل اعتباراتی که در بودجه سالیانه پیش بینی می شود، پرداخت نماید.
تبصره: اجرت قیم آن عده از معلولینی که توانایی مالی دارند با تشخیص دادگاه از محل اموال معلولین پرداخت خواهد شد.
ماده شش
چنانکه قیم به تکالیف قانونی خود مانند ارایه صورتحساب زمان تصدی به دادستان عمل نکند سازمان بهزیستی کشور موظف است مراتب را جهت عزل قیم به دادگاه صالح اعلام نماید.
ماده هفت
سازمان بهزیستی کشور موظف است نسبت به ارایه مشاوره حقوقی به کلیه معلولان کشور و تعیین وکیل برای دفاع از حقوق افراد معلول در مراجع قضایی اقدام و به دادگاه مربوط معرفی نماید.
تبصره: سازمان بهزيستي كشور مجاز است در موارد ضروري جهت جلوگيري از تضييع حقوق معلولان بي‌سرپرست به نمايندگي از آنها در دادگاهها و دادسراها طرح دعوي و دادخواهي نمايد.
ماده هشت
سازمان بهزیستی کشور علاوه بر استفاده از وکلای دادگستری و مشاوران حقوقی موضوع ماده (187) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران- مصوب 1379- برای طرح هر گونه دعوی یا دفاع و تعقیب دعاوی مربوط به معلولین می‌تواند از کارشناسان اداره حقوقی یا کارمندان رسمی خود با رعایت شرایط مقرر در ماده (32) قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی- مصوب 1379- به عنوان نماینده حقوقی استفاده نماید.
تبصره 1: كانون‌هاي وكلاي دادگستري در سراسر كشور و نيز مركز امور مشاوران حقوقي، وكلا و كارشناسان قوه قضاييه موظفند حسب درخواست سازمان بهزستي كشور و ادارات تابعه آن در سراسر كشور نسبت به تعيين وكيل معاضدتي مورد نياز افراد معلول اقدام نمايند.
تبصره 2: سازمان بهزستي كشور مكلف است در صورتي كه معلولين به واسطه عدم كفايت دارايي قادر به تأديه هزينه دادرسي نباشند، دادخواست اعسار از پرداخت هزينه دادرسي به دادگاه تقديم نمايد و دادگاه در صدور حكم مباني نظرات سازمان را تا حد امكان مورد توجه قرار خواهد داد.
ماده نه
قیم یا معلول که متقاضی حمایت قضایی می‌باشند باید در خواست کتبی خود را با ذکر دلایل به سازمان بهزیستی کشور تسلیم نمایند.
تبصره: مرجع تشخيص ضرورت حمايت قضايي و حقوقي از معلولين، بالاترين مقام سازمان، مديران كل ادارات بهزيستي استان‌ها و رؤساي ادارات بهزيستي شهرستان‌هاي سراسر كشور خواهند بود.
معاون اول رئيس جمهور
رونوشت به: دفتر مقام معظم رهبري، دفتر رئيس جمهور، دفتر رياست قوه قضائيه، دفتر معاون اول رئيس جمهور، دفتر معاون حقوقي و امور مجلس رئيس جمهور، دفتر رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، ديوان محاسبات كشور، ديوان عدالت اداري، اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي، سازمان بازرسي كل كشور، اداره كل حقوقي، اداره كل قوانين و مقررات كشور، كليه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتي، نهادهاي انقلاب اسلامي، روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران، دبيرخانه شوراي عالي اطلاع‌رساني دولت و دفتر هيئت دولت ابلاغ مي‌شود.
شماره: 28972/ت 34025 ﻫـ
تاريخ: 22/3/1385
بسمه تعالي
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي- وزارت رفاه و تأمين اجتماعي - وزارت امور اقتصادي و دارايي
هيئت وزيران در جلسه مورخ 31/2/1385 بنا به پيشنهاد مشترك وزارت امور اقتصادي و دارايي و سازمان بهزيستي كشور و به استناد تبصره ماده (14) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان ـ مصوب 1383- آيين‌نامه اجرايي ماده ياد شده را به شرح زير تصويب نمود:
آیین‌نامه اجرایی ماده (14) قانون جامع حمايت از حقوق معلولان
ماده یک
صد در صد (100%) كمك‌ها و مشاركت‌هاي نقدي و بلاعوض كليه اشخاص حقيقي و حقوقي به سازمان بهزيستي كه جهت احداث مراكز توانبخشي، درماني و حرفه آموزي و تأمين مسكن متناسب با نياز افراد معلول پرداخت مي‌گردد، به عنوان هزينه قابل قبول مالياتي عملكرد سال پرداخت منبعي كه مؤدي انتخاب مي‌نمايد تلقي مي‌گردد.
ماده دو
پذيرش هزينه قابل قبول مالياتي موضوع ماده (1) اين آيين‌نامه، صرف‌نظر از نحوه تشخيص (علي‌الرأس و يا رسيدگي به دفاتر قانوني) قابل كسر از درآمد مشمول ماليات كليه منابع ماليات بر درآمد خواهد بود.
ماده سه
مشاركت غيرنقدي شامل اموال، اعم از منقول و غيرمنقول است كه بايد توسط كارشناسان رسمي دادگستري تقويم گردد.
ماده چهار
ادارات كل بهزيستي استان مكلفند صورتجلسه دريافت كمك‌هاي غيرنقدي اعم از منقول و غيرمنقول را كه به تأييد مدير كل و ذي‌حساب رسيده است، ظرف يك هفته در اختيار كمك‌كننده قرار دهند.
تبصره: صورتجلسه موضوع اين ماده به عنوان گواهي سازمان بهزيستي كشور محسوب و به عنوان هزينه قابل قبول مالياتي تلقي مي‌شود.
ماده پنج
ملاك برخورداري از تسهيلات اين آيين‌نامه ارايه گواهي از اداره كل بهزيستي استان ذيربط با رعايت قانون ماليات‌هاي مستقيم- مصوب 1366- و اصلاحات بعدي آن مي‌باشد.
معاون اول رئيس جمهور
رونوشت به: دفتر مقام معظم رهبري، دفتر رئيس جمهور، دفتر رياست قوه قضائيه، دفتر معاون اول رئيس جمهور، دفتر معاون حقوقي و امور مجلس رئيس جمهور، دفتر رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام، ديوان محاسبات كشور، ديوان عدالت اداري، اداره كل قوانين مجلس شوراي اسلامي، سازمان بازرسي كل كشور، اداره كل حقوقي، اداره كل قوانين و مقررات كشور، كليه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتي، نهادهاي انقلاب اسلامي، روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران، دبيرخانه شوراي عالي اطلاع‌رساني دولت و دفتر هيئت دولت ابلاغ مي‌شود.
شرح آيين‌نامه‌هايي كه هنوز به تصويب هيأت محترم وزيران نرسيده است:
1- ماده 7 ، تبصره 3
آيين‌نامه مذكور توسط سازمان بهزيستي كشور تهيه و به دفتر وزير محترم رفاه نيز ارسال گرديده و در حال حاضر جهت تأييد نهايي به هيأت محترم دولت ارسال شده است.
2- ماده 9 ، تبصره 4
از نمايندگان وزارت مسكن و شهرسازي و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور دعوت به عمل آمده تا متن آيين‌نامه مذكور تهيه و مراحل بعدي پيگيري شود.
4- ماده 16 ، تبصره 1
آيين‌نامه مذكور تهيه شده و به سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور ارسال گرديده است.
لازم به ذكر است كه آيين‌نامه هاي فوق‌الذكر توسط معاونت امور توانبخشي و معاونت هماهنگي امور اشتغال در حال پيگيري مي‌باشد.
دستگاه‌هاي مرتبط با مواد قانون جامع حمايت از حقوق معلولان به تفكيك هر ماده
ماده 1: مجموعة دولت (هيئت محترم وزيران- كليه وزارتخانه‌ها)
ماده 2: كلية وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شركت‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي و انقلابي
ماده 3: كليه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شركت‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي و انقلاب اسلامي
ماده 4: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان تربيت بدني و شهرداريها
ماده 5: سازمان‌هاي بيمه خدمات درماني و بهزيستي كشور
ماده 6: سازمان نظام وظيفه
ماده 7: مجموعة دولت/ هيئت محترم وزيران، كليه وزارتخانه، سازمان‌ها، مؤسسات، شركت‌ها و نهادهاي عمومي و انقلابي
ماده 8: وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقيقات و فنآوري، وزارت بهداشت، درمان و آموزشي پزشكي، دانشگاه آزاد اسلامي
ماده 9: وزارت مسكن و شهرسازي، بانك مسكن و سيستم بانكي كشور بنياد مسكن، شهرداريها، سازمان ملي زمين و مسكن.
ماده 10: سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور، وزارت بازرگاني، سازمان بهزيستي كشور، هيئت محترم وزيران
ماده 11: مركز آمار ايران
ماده 12: سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران و سازمان بهزيستي كشور
ماده 13: وزارت دادگستري، سازمان بهزيستي كشور، هيئت محترم وزيران، دادگاهها و محاكم قضايي
ماده 14: وزارت امور اقتصادي و دارايي، سازمان بهزيستي كشور، هيئت محترم وزيران مؤديان مالياتي اعم از اشخاص حقيقي و حقوقي
ماده 15: سازمان بهزيستي كشور و ادارات تابعه، استانداري‌ها و فرمانداري‌ها
ماده 16: سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، سازمان بهزيستي كشور، هيئت محترم وزيران
بسمه تعالي
اقدامات کلی در خصوص قانون جامع حمایت از حقوق معلولان
(مصوب 16/2/83 مجلس شورای اسلامی) تا مورخه 30/9/85
• تدوین شیوه نامه‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی مواد 2، 8، 10، 13، 9، 14 و 16 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان با همکاری دستگاههای ذیربط، که آیین‌نامه‌های اجرایی مواد 2، 8، 10، 13 و 14 طی سال‌های 1383 تا 1385 به تصویب هیئت محترم دولت رسیده و اجرا می‌شود.
• پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی ماده 9 در کمیسیون اجتماعی هیئت دولت در حال بررسی بوده و پیش‌نویس آیین‌نامة اجرایی ماده 16 نیز به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی جهت بررسی و اعلام نظر ارسال شده است.
جهت نظارت بر انجام امور فوق دبیرخانه کمیته اجرایی پیگیری مصوبات و جلسات مرتبط با مفاد قانون در معاونت امور توانبخشی سازمان بهزيستي تشکیل و فعالیت می‌نماید. شایان ذکر است اجرای دیگر مواد این قانون 16 ماده‌ای نیاز به تصویب آیین‌نامة اجرایی در هیأت محترم وزیران ندارد که در ادامه به اقدامات صورت گرفته درخصوص مفاد هر ماده و مشکلات مربوطه اشاره می‌شود.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 1
هماهنگی و تشکیل کمیسیون‌های پزشکی سازمان با حضور پزشکان متخصص در مراکز بهزیستی کلیه استان‌ها و شهرستان‌ها به منظور تشخیص و تعیین شدت و نوع معلولیت افراد و صدور کارت شناسایی جهت معلولان و ایجاد بانک اطلاعاتی برای آنها که تقریباً در تمام استان‌ها اقدامات چشمگیری در این خصوص انجام شده است و طی سال‌های 84 و تا ابتدای زمستان 85 جمعاً بیش از 439000 پرونده در 21670 جلسة کمیسیون‌ها در سراسر کشور بررسی تخصصی و جامع شده و نسبت به صدور کارت شناسایی معلولان اقدام شده است. همچنین کمیسیون کشوری مربوطه (کمیسیون عالي) نیز در حوزه معاونت امور توانبخشی فعال می‌باشد.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 2
تشکیل ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور (در تهران با هماهنگی وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، در استان‌ها با نظارت استاندار و در شهرستان‌ها با نظارت فرماندار تشکیل شده است) که اجرای مادة 2 و تبصره‌های مربوطه در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان را دنبال نموده و گزارشات مربوطه را به مراجع ذی‌صلاح منعکس می‌نماید.
از جمله نتایج پیگیری مصوبات این ستاد می‌توان به اقدام برای عقد تفاهم‌نامه با 3 وزارتخانه برای شروع عملیات مناسب‌سازی ساختمان‌های در اختیار در سراسر کشور و راه‌اندازی 21 دستگاه آسانسور در 5 ایستگاه مترو صادقیه، خیام، ترمینال جنوب، امام خمینی(ره) و خزانه توسط شرکت قطار شهری تهران اشاره کرد.
ضمناً طی مصوبه شماره 74277/ت31960هـ مورخ 9/3/84 هیئت محترم دولت، آیین‌نامه اجرایی این ماده به کلیه دستگاهها در استان‌ها جهت اجرا ابلاغ شده است.
همچنین اولین گزارش این سازمان درخصوص وضع موجود مناسب‌سازی در کشور به تفکیک هر دستگاه در هر استان و میزان پیشرفت امر مناسب‌سازی در کلیه استان‌ها آماده شده است.
اقدامات سازمان در خصوص ماده 3
تأمین خدمات توانبخشی، حمایتی، آموزشی و حرفه‌آموزی مورد نیاز معلولان با مشارکت خانواده‌های معلولان و همکاری بخش غیردولتی با پرداخت یارانه (کمک هزینه) به مراکز غیردولتی و خانواده‌ها که در حال حاضر قریب به 46300 نفر معلول (اعم از سالمندان- بیماران روانی مزمن، معلولین ذهنی، جسمی حرکتی و حسی) در 949 مرکز، ساماندهی شده‌اند؛ یارانه پرداختی 44 میلیارد تومان می‌باشد. تعداد855/167 نفر نیز در خانواده‌ها با پرداخت 21 میلیارد تومان یارانه نگهداری می‌شوند.
تأمین وسایل کمک توانبخشی معلولین با اعتباری بالغ بر 4 میلیارد تومان در سال 85 انجام شده است. موضوع کارگاه‌های حمایتی در کمیته‌ای مرکب از کارشناسان و صاحب‌نظران توانبخشی در دست بررسی و اقدام می‌باشد.
اقدام جهت انعقاد تفاهم‌نامه با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جهت بهره‌مندی معلولان از تسهیلات ویژه گردشگری و تفریحی و وزارت دادگستری برای ارائه خدمات بهتر قضایی به معلولان.
انعقاد تفاهم‌نامه با چند فدراسیون ورزشی به منظور بهره‌مندی معلولان از امکانات فدراسیون‌های مربوطه.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 4
با پیگیری‌های انجام شده شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران "هما " طی نامه شماره 639/م/ب به مفاد ماده 4 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان عمل کرده که در این رابطه معلولان تحت‌پوشش سازمان بهزیستی با ارائه معرفی نامه بهزیستی استان‌ها یا ارائه کارت شناسایی ویژه معلولان از خدمات نیم بها بلیت پروازهای داخلی و خارجی هما استفاده می‌نمایند. مذاکره در این خصوص با چند شرکت هواپیمایی دیگر نیز انجام شده و شرکت هواپیمایی ایران ایر تور نیز از ابتدای سال 86 اقدام به ارائه تسهیلات نیم بهاء می‌نماید. همچنین شرکت قطار شهری تهران وحومه نیز تسهیلات نیم بها ارائه می‌نماید.
نیم بها شدن بلیت سینماها در ایام هفته بجز روزهای تعطیل با هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بررسی شده و بزودی عملی خواهد شد.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 5
با پیگیری‌های به عمل آمده و عقد تفاهم‌نامه‌ای جامع با سازمان بیمه خدمات درمانی، از ابتدای سال 85 (علاوه بر معلولانی که در سال‌های گذشته از خدمات بیمه‌ای بهره‌مند بوده‌اند) بیش از 300 هزار نفر معلول با اعتباری بالغ بر 144000 میلیون ریال برای استفاده از تسهیلات بیمه درمانی پذیرش شده‌اند و تعداد 900 نفر معلول ضایعه نخاعی نیز با اعتباری بالغ بر 4500 میلیون ریال از تسهیلات بیمه مکمل درمان بهره‌مند بوده‌اند. مذاکره و پیگیری از طریق شورای عالی بیمه برای برقراری شمول بیمه‌ای خدمات توانبخشی معلولان نیز توسط سازمان انجام شده و مکاتبات لازم صورت گرفته است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 6
با پیگیری انجام شده و طی نامه شماره 2/05/201/م/4/ن مورخ 22/1/85 ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران آیین‌نامه اجرایی این ماده به تمام ادارات نظام وظیفه و بهزیستی ابلاغ شده و اجرا می‌گردد و تاکنون با تشکیل 2115 جلسه در کمیسیون‌های مربوطه، 6300 مشمول با استفاده از این ماده از انجام خدمت سربازی معاف شده‌اند.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 7
پیگیری و مذاکرات مکرر و نهایتاً ابلاغ دستورالعمل شمارة 17778/1806 مورخ 25/4/85 از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به کلیة دستگاهها درخصوص اجرای کامل تبصره 2 این ماده (اختصاص 3درصد مجوزهای استخدامی به معلولان از طریق بهزیستی) و منظم شدن اجرای آن در وزارتخانه‌ها و دستگاهها
تشکیل کمیته اختصاص 3 درصد از مجوزهای استخدامی دستگاهها جهت اشتغال معلولان در ستاد اشتغال سازمان و نیز پیگیری موضوع در ستاد اشتغال استان‌ها.
ایجاد بانک اطلاعات معلولان جویای کار دارای مدرک فوق‌دیپلم به بالا در ستاد فوق‌الذکر جهت پیگیری اشتغال ایشان.
با هماهنگی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور طی سال 1385 بیش از 362 نفر از معلولان در سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی با استفاده از سهمیه 3 درصد استخدام و بکار گرفته شده‌اند در صورتی که طی دو سال گذشته از این طریق تنها 173 معلول استخدام شده بودند.
انعقاد قرارداد با سازمان فنی حرفه‌ای جهت آموزش معلولان
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 8
با تأمین کامل هزینة تحصیل سالانة کلیة دانشجویان معلول در سراسر کشور توسط سازمان بهزیستی، موضوع مادة مذکور (آموزش رایگان) بطور کامل رعایت و اجرا می‌شود. در حال حاضر سالانه شهریه دانشگاه بیش از 8600 نفر دانشجوی معلول در هر ترم و در مقاطع مختلف تحصیلی توسط این سازمان تأمین و پرداخت می‌شود. طرح‌هایی نیز در جهت کیفی‌سازی تحصیل معلولان در دانشگاهها در دست بررسی است که همکاری بیشتر وزارتخانه‌های مربوطه و دانشگاه آزاد اسلامی را می‌طلبد.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 9
در برخی استان‌ها وزارت مسکن و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی 10 درصد از واحدهای مسکونی تولیدی خود را براساس معرفی نامه سازمان بهزیستی به معلولان واگذار نموده‌اند ولی با توجه به اینکه هنوز آیین‌نامه پیشنهادی سازمان بهزیستی به تصویب نرسیده است، موانع بیشماری در جهت دستیابی معلولان به مسکن ارزان قیمت وجود دارد و اجرای کامل قانون اختصاص 10 درصد واحدهای مسکونی وزارت مسکن به معلولان نیز دائماً مورد پیگیری این سازمان بوده و مي‌باشد.
سازمان بهزیستی همه ساله با کمک افراد خیر و نیکوکار و با توجه به اعتبارات ابلاغی در جهت ساخت مسکن معلولان اقدام می‌نماید که برای سال 85 حدود 9000 واحد مسکونی در نظر گرفته شده بود که 1300 واحد تحویل معلولان شده است، 3868 واحد در مراحل ساخت و تکمیل است و ساخت 5000 واحد با همکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز شروع شده است.
موضوع معافیت معلولان از پرداخت هزینه‌های صدور پروانه ساختمانی، آماده‌سازی و عوارض نوسازی تقریباً رعایت می‌گردد و با پیگیری‌های سازمان، اخیراً شهرداری تهران نیز (از ابتدای بهمن 85) شهرداری‌های 22 منطقة شهر تهران را ملزم به رعایت این مادة قانونی نموده است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 10
با توجه به مشکلات عدیده مراکز غیردولتی در تأمین هزینه‌های مراکز و پایین بودن سطح یارانه پرداختی، در جهت افزایش و تعیین یارانه مراکز، موضوع در سال گذشته و با تصویب هیأت وزیران اقدام شد و سطح یارانة پرداختی به مراکز پس از آنکه پنج سال بدون تغییر مانده بود، افزایش یافت. امسال نیز موضوع طی نامه‌های شماره 1288/800-11 مورخ 31/4/85 و 1812/800-11 مورخ 21/11/85 به وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و طی نامه شماره 1190/840 مورخ 13/3/85 به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و نهایتاً طی نامة شماره 7411/ص/100 مورخ 9/12/85 وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به کمیسیون اجتماعی هیأت دولت ارسال و موضوع در نوبت تصویب هیأت وزیران قرار گرفته است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 11
مرکز آمار ایران در سرشماری سال 85 در جهت اجرای مفاد ماده 11 با سازمان بهزیستی همکاری داشته و نظر سازمان در پرسشنامه ملی لحاظ شده است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 12
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در جهت تولید برنامه‌های مرتبط با توانمندی‌های معلولان اقداماتی را انجام داده ولی کافی نبوده است، لذا تمهیداتی از سوی روابط عمومی سازمان اندیشیده شده که انشاءا... با حمایت‌های مالی و معنوی از فیلم سازان و تولید کنندگان سریال‌های تلویزیونی، شاهد تحول در برنامه‌های مرتبط با توانمندی‌های معلولان خواهیم بود. علی ایحال طی سال 85 تا حال حاضر سازمان بهزیستی برای نخستین بار، با همکاری سازمان صدا و سیما اقدام به تهیه و پخش بیش از 700 ساعت برنامة زنده و غیرزنده از 5 شبکه سیما نموده است. در همین راستا چند جشنواره نیز به مناسب هفته بهزیستی و روز جهانی معلولان و... برگزار شده و تعداد زیادی از وزراء و مدیران عالی رتبه کشور طی این جشنواره‌ها با معلولان عزیز در منازل ایشان دیدار کرده‌اند که از طریق صدا و سیما منعکس شده است. برنامه‌هایی نیز برای توسعه فعالیت شبکه‌های صدا و سیما در این زمینه در دست بررسی و هماهنگی است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 13
در خصوص قیمومیت افراد معلول با هماهنگی سازمان بهزیستی و وزارت دادگستری مصوبه شماره 5956/ت32086 مورخ 5/11/83 هیئت محترم وزیران جهت اجرا به مراجع ذیربط ابلاغ شده و اجرا می‌شود. همچنین در جهت تعمیق و گسترش خدمات مربوطه جهت معلولان براساس این ماده، تفاهم‌نامه‌ای با وزارت دادگستری تهیه شده و در دست اقدام است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 14
با پیگیری‌های صورت گرفته، آيین‌نامة این ماده در خرداد سال 85 توسط هیأت محترم وزیران تصویب شده و در حال حاضر ادارات کل اقتصادی و دارایی در سراسر کشور مفاد ماده 14 قانون را رعایت می‌نمایند ولی لازم است اطلاع‌رسانی بیشتری انجام گردد و وزارت امور اقتصادی و دارایی تشویقات بیشتری برای مودیان مالیاتی مربوطه در نظر گیرد. برنامه‌های تبلیغاتی در این خصوص توسط سازمان در دست بررسی و اقدام است.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 15
برابر پیگیری صورت گرفته و با ابلاغ موضوع از طریق وزیر محترم کشور، روسای سازمان‌های بهزیستی استان‌ها از ابتدای سال‌جاری در جلسات شورای برنامه‌ریزی و توسعه استانی شرکت می‌نمایند.
اقدامات انجام شده در خصوص ماده 16
ضمانت اصلی اجرایی مواد قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، این ماده می‌باشد که علی‌رغم پیگیری‌های مجدانه این سازمان، آیین‌نامه پیشنهادی هنوز به تصویب نرسیده است. لذا سازمان بهزیستی رایزنی‌های متعددی با وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی انجام داده اما هنوز به سقف اعتبارات مورد نظر قانون دست نیافته‌ایم. (اعتبار پیش‌بینی شده جهت اجرای قانون در سال 85 مبلغ 600 میلیارد تومان بوده که تاکنون 42 میلیارد تومان آن محقق شده است). همچنین طرح‌هایی از سوی این سازمان برای تأمین اعتبار لازم در اجرای این قانون تهیه شده که عناوین آن در انتهای این نامه ذکر شده است. قدر مسلم آنکه تا این ماده اجرا نشود، اجرای کامل 15 مادة فوق‌الذکر عملی نخواهد بود.